Odpowiedź z Ministerstwa Środowiska z 06.2006 r.

Nawiązując do stanowiska I Regionalnego Kongresu Gmin Wiejskich Województwa Podlaskiego przekazanego pismem Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 4 kwietnia 2006r., znak: DPR-I-933-104-KM/06 w sprawie uproszczeń w procesie inwestycyjnym poniżej przedstawiani stanowisko w tym zakresie. Na wstępie uprzejmie informuję, że prawidłowo przeprowadzone postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, z uwzględnieniem Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000, stanowi jeden z warunków otrzymania środków Unii Europejskiej. Dofinansowanie z Funduszu Spójności lub funduszy strukturalnych może zostać przyznane tylko wtedy, gdy planowane inwestycje są zgodne z przepisami wspólnotowymi. Do najważniejszych regulacji w tym zakresie należą: Dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 roku w sprawie oceny skutków niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć dla środowiska, zmieniona Dyrektywą Rady 97/11/WE, Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków (dyrektywa ptasia) oraz Dyrektywa Rady 92/43/EEC z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych dzikiej fauny i flory (dyrektywa siedliskowa). Ponieważ ww. dyrektywy nie obowiązują w Polsce w sposób bezpośredni, projekty ubiegające się o dofinansowanie muszą wypełniać wymogi przepisów krajowych.
Jednocześnie należy zauważyć, że Polskie przepisy w zakresie ochrony środowiska w inwestycyjnym procesie budowlanym są całkowicie dostosowane do aquis communitaire. Unijne zasady postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko transponowano ustawą z dnia 27 kwietnia 2001r. — Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62 póz. 627 ze zm.), zwanej dalej Poś oraz rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzania raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz.U. Nr 257 póz. 2573 ze zm.). Z kolei wymogi Dyrektyw ptasiej i siedliskowej zostały przeniesione niemal literalnie do ustawy z dnia 6 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92 póz. 880 ze zm.). W celu ujednolicenia przepisów, wyeliminowania wątpliwości interpretacyjnych, a także umożliwienia pozyskania środków unijnych przygotowano ustawę z dnia 18 maja 2005r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz. U Nr 113 póz. 945), której przepisy weszły w życie 28 lipca 2005r. Z punktu widzenia beneflcjentów unijnych nie bez znaczenia jest również rozszerzenie kategorii przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, którego dokonano rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 10 maja 2005 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzania raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz.U.Nr92poz.769).
Za pomocą nowelizacji ustawy Poś rozdzielono postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko od postępowań zmierzających do wydania jednej z decyzji wymienionych w art. 46 ust 4 Poś (np. pozwolenia na budowę), wprowadzono decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia oraz w pełni uwzględniono zasady ochrony obszarów Natura 2000. Natomiast zmienione rozporządzenie w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć uwzględnia stanowisko Komisji Europejskiej, zgodnie z którym każda sieć wodociągowa, sieć kanalizacyjna czy odcinek drogi publicznej niezależnie od długości, wymaga przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko.
Niezależnie od korzyści inwestycyjnych związanych z wdrożeniem ww. przepisów (możliwość przeprowadzenia procedury bez konieczności wykupu, lub dzierżawy gruntów, jednokrotne przeprowadzenie postępowania), należy przyznać, że generują one pewne utrudnienia inwestycyjne. Najpoważniejsze problemy wiążą się z poprawnym zastosowaniem przepisów dotyczących Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000, a także niewystarczającą, zdaniem Komisji Europejskiej, ilością obszarów Natura 2000 (obszary wymienione na Shadow List. Kolejną trudnością są wydłużane terminy postępowania niejednokrotnie spowodowane niewystarczającymi, wewnętrznie sprzecznymi informacjami przedkładanymi w dokumentacji w sprawie oceny oddziaływania na środowisko. Ostatnią barierę w pozyskaniu środków unijnych stanowią nieprawidłowo przeprowadzone postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko.
Odnosząc się do problemu sieci Natura 2000 uprzejmie informuję, że zdaniem Komisji Europejskiej lista obszarów wyznaczonych i zgłoszonych przez Polskę powinna być rozszerzona. Zgodnie z oficjalnym stanowiskiem obszary wyznaczone do ochrony w ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 stanowią około połowę obszarów zinwentaryzowanych jako Important Birds Areas (IBA). W świetle orzeczeń Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, taki stan oznacza niespełnienie wymagań przepisów unijnych w tym zakresie. Dlatego według Komisji Europejskiej, zbyt wąska lista obszarów Natura 2000 rodzi dla Polski konsekwencje w postaci braku finansowania ze środków wspólnotowych przedsięwzięć planowanych na terenach zaliczonych do IBA, a także brak możliwości realizacji jakichkolwiek inwestycji, które mogą stwarzać jakiekolwiek oddziaływania na te obszary. Niezależnie od tego, kierownictwo Ministerstwa Środowisko postanowiło, że wszystkie obszary zamieszczone na tzw. Shadow List (również obszary IBA nie zaliczone do Natury 2000) będą traktowane tak, jak gdyby były one oficjalnie zgłoszone do sieci Natura 2000. W uzupełnieniu uprzejmie informuję, że przedmiotowe stanowisko jest obecnie konsultowane z Komisją Europejską.
Odnosząc się do dwóch pozostałych problemów uprzejmie informuję, że ich przyczyną są nie tyle skomplikowane przepisy, ale niewłaściwy sposób ich wdrażania. Świadczą o tym zarówno materiały dokumentujące postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko przesyłane Komisji Europejskiej (opinie, postanowienia, decyzje środowiskowe), jak i zła jakość raportów o oddziaływaniu na środowisko. Niewystarczający zakres dokumentacji w sprawie oceny oddziaływania na środowisko (raporty i dane wstępne o przedsięwzięciu) stanowi najczęstszą przyczynę przedłużających się procedur. Ponieważ kompletność dokumentacji jest kluczowa w podejmowaniu rozstrzygnięć w zakresie środowiskowych uwarunkowań, wszystkie sprzeczne lub niewystarczające informacje w tym zakresie muszą zostać wyjaśnione lub uzupełnione.
Na koniec uprzejmie informuję, że w celu wyjaśnienia wątpliwości związanych z realizacją przedsięwzięć drogowych, na stronie internetowej Ministerstwa Środowiska (http://www/lwyjasnienia_do_przepisow/wyjasnienia/index.shtml) umieszczono szczegółową interpretację w tym zakresie. Ponadto, aby wyeliminować inne wątpliwości, a także dokonać dalszych uproszczeń inwestycyjnych przygotowano ustawę z dnia 24 lutego 2006r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw, która wejdzie w życie w dniu 28 czerwca 2006r. (Dz. U. Nr 50 póz. 360). Jedna z ważniejszych propozycji tam zawartych dotyczy zmian pozwolenia na budowę dla obiektu, dla którego przeprowadzono już postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko. Zgodnie z przedłożonym zapisem, jeśli zmiana pozwolenia na budowę będzie polegać na odstąpieniu od projektu budowlanego dotyczącego:
–          charakterystycznych parametrów obiektu budowlanego:  kubatury, powierzchni  zabudowy,
wysokości, długości, szerokości i liczby kondygnacji,
–          zapewnienia   warunków   niezbędnyc
h   do    korzystania   z   tego    obiektu    przez   osoby
niepełnosprawne,
to nie będzie wymogu ponownego przeprowadzania procedury oceny oddziaływania na środowisko (proponowany art. 46 ust 4d Prawa ochrony środowiska). Podobne rozwiązania będą dotyczyć zmian koncesji geologicznych. Ponadto proponowane ułatwienia procesu inwestycyjnego uwzględniają możliwość cesji decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizacje przedsięwzięcia oraz przeprowadzenie jednego postępowania dla inwestycji, których część przebiega na terenie zamkniętym.

Zastępca Dyrektora Departamentu
Ocen Oddziaływania na Środowisko
Ryszard Zakrzewski