Stanowisko w sprawie niedofinansowania zadań zleconych

 
29 listopada 2016 r. skierowano do  Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji stanowisko w sprawie niedofinansowania zadań zleconych. Poniżej jego treść:
Przedstawiciele samorządów wiejskich zebrani na XXXI Forum Związku Gmin Wiejskich Województwa Podlaskiego wyrażają zaniepokojenie pogłębiającym się  niedofinansowaniem z budżetu państwa wykonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego zadań zleconych z zakresu administracji rządowej. Zagraża to realizacji podstawowych  zadań gmin.
Obowiązujące w tym zakresie przepisy stanowią jednoznacznie:

• 166 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zezwala na zlecenie JST wykonywania innych niż własne zadań publicznych, jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa,
• 167 ust. 1 i 4 Konstytucji RP ustanawia zasadę adekwatności finansowania do zakresu przekazanych ustawami zadań;

3)        art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym ( Dz. U. z 2016 r. poz. 446 z późn. zm.) stanowi, iż „gmina otrzymuje środki finansowe w wysokości koniecznej do wykonania zadań zleconych”;
4)        art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego ( Dz. U. z 2015 r. poz. 513 z późn. zm.) potwierdza, iż JST wykonująca zadania zlecone z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone ustawami otrzymuje z budżetu państwa dotacje celowe w wysokości zapewniającej realizację tych zadań.
Zgodnie z art.8 ust.1 ustawy o samorządzie gminnym, ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej. Do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, nałożonych na gminę ustawami, należą między innymi zadania z zakresu ewidencji ludności, dowodów osobistych, ewidencji działalności gospodarczej, spraw wojskowości, aktów stanu cywilnego i inne. Niestety dotacje ustalane przez Wojewodów w ostatnich latach nie pokrywały w wielu gminach nawet 50-80% niezbędnych wydatków. Ponadto Wojewodowie na rok 2015 obniżyli planowane dotacje na zadania zlecone wielu gminom wiejskim, argumentując to kalkulacją kosztów pracochłonności procedur administracyjnych, wprowadzonej medianie czasu na realizację  jednej sprawy w powiązaniu z planowaną ilością do wykonania zadań. Średnia obniżka dotacji dla gmin wiejskich wyniosła ok. 25% w porównaniu z rokiem 2014. Zmiana sposobu naliczania dotacji nie została poprzedzona jakimikolwiek konsultacjami. Niestety doświadczenia gmin oraz analizy Związku Gmin Wiejskich RP nie potwierdzają stanowiska administracji rządowej w sprawie właściwego skalkulowania kosztów zadań zleconych oraz adekwatnego ustalenia kwot dotacji na ich sfinansowanie. Obecnie w wielu samorządach wiejskich niedofinansowanie kosztów zadań zleconych dotacjami sięga ponad 50 %. Ponadto występuje znaczne zróżnicowanie kwoty dotacji w przeliczeniu na jednego mieszkańca pomiędzy województwami w odniesieniu do podobnych jednostek i zakresu zadań zleconych, co świadczy o braku jednolitego algorytmu przy ustalaniu kwot dotacji dla gmin.
Przedstawiciele gmin zgromadzonych podczas XXXI Forum Związku Gmin Wiejskich Województwa Podlaskiego domagają się :

• ustalenia w sposób rzetelny jednolitych dla całego kraju kalkulacji kosztów poszczególnych procedur administracyjnych przy realizacji zadań zleconych z zakresu administracji rządowej będących podstawą do naliczenia dotacji;
• zapewnienia stałej kwoty dotacji dla każdej z gmin w wysokości kosztów średniego wynagrodzenia jednego etatu pracownika administracji publicznej, jako wydatek stały zadań zleconych wynikający z tytułu gotowości i oczekiwania urzędu do świadczenia usług z zakresu administracji rządowej;
• zwiększenia dotacji dla gmin wiejskich i miejsko-wiejskich na realizację zadań zleconych w ramach rezerwy celowej, pozycja „Środki na uzupełnienie dotacji dla JST z przeznaczeniem na realizację zadań wynikających z ustawy – Prawo o aktach stanu cywilnego, ustawy o ewidencji ludności oraz ustawy o dowodach osobistych, w tym związanych z „odmiejscowieniem” niektórych czynności,
• zapewnienia całkowitego finansowania zadań zlecanych gminom.

Gminy wiejskie województwa podlaskiego, zwracając uwagę na zbyt niskie dotacje, dały liczne dowody swej odpowiedzialności za państwo, realizując te zadania na poziomie zapewniającym obywatelom odpowiednią obsługę, dopłacając własne środki kosztem zadań własnych. Jednak załamanie równowagi w systemie dochodów jednostek samorządu terytorialnego, spowodowane przez zmiany ustawowe, wprowadzenie przelicznika zadań zleconych, których skutki nie zostały zrekompensowane, musi przynieść zmianę naszego podejścia. Wiele JST rozważa wystąpienie na drogę postępowania sądowego o zwrot poniesionych wydatków ze środków własnych na realizację zadań zleconych.
Pragniemy podkreślić, iż JST nie kwestionują nałożenia na nich obowiązków związanych z realizacją zadań zleconych, problem dotyczy bowiem nie faktu powierzenia, lecz zabezpieczenia na ten cel środków finansowych. Przekazanie zadań zleconych, bez należytego finansowania kosztów ich realizacji narusza ukształtowane w obowiązujących przepisach prawa zasady w zakresie realizacji przez jednostki samorządu terytorialnego tychże zadań.
 
Przewodniczący Zarządu
Związku Gmin Wiejskich Województwa Podlaskiego
Mirosław Lech
Do wiadomości:

1. Pan Bohdan Paszowski – Wojewoda Podlaski.
2. Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego.
3. Komisja Finansów Publicznych Sejmu RP.
4. Komisja Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej Sejmu RP.
5. Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej.
6. Media.

Odpowiedź: Ministra Rozwoju i Finansów Pismo Ministerstwo Rozwoju i Finansów-niedofinansowanie zadań zleconych