Odpowiedź z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 02.11.2006 r.

9 listopada, 2006
Bez kategorii

W odpowiedzi na pismo z dnia 20 września 2006r. w sprawie pomocy w związku z klęską suszy – Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi uprzejmie informuje, co następuje.

Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 sierpnia 2006r. przyjęła rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków realizacji programu pomocy dla gospodarstw rolnych w celu złagodzenia skutków suszy (Dz. U. Nr 155, poz. 1109) pomocy udziela się rodzinom rolniczym, których gospodarstwa rolne zostały dotknięte suszą w 2006r., jeżeli co najmniej jedna osoba w rodzinie rolniczej jest rolnikiem w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników i podlega temu ubezpieczeniu z mocy ustawy. Zgodnie z przepisami z ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2002 r. Nr 73, poz. 764 z późn. zm.) rolnikiem jest pełnoletnia osoba fizyczna, zamieszkująca i prowadząca na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osobę, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia.
W świetle ww. ustawy ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy nie podlegają rolnicy lub domownicy podlegający innemu ubezpieczeniu społecznemu lub posiadający ustalone do emerytury lub renty albo posiadający ustalone prawo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych, także rolnicy posiadający gospodarstwo rolne o powierzchni poniżej 1 ha przeliczeniowego. Powyższa pomoc nie przysługuje również osobom, które pomimo ubezpieczenia w KRUS, nie są rolnikami w rozumieniu art. 6 pkt 1 ww. ustawy, a jedynie domownikami.

Warunkiem udzielenia pomocy dla gospodarstw rolnych poszkodowanych w skutek suszy jest oszacowanie strat przez komisje powołane przez wojewodów na podstawie § 20 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1996r. w sprawie szczegółowych kierunków działań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz sposobów ich realizacji (Dz. U. Nr 16, poz. 82 z późn. zm.) oszacowały straty. Rozporządzenie nie przewiduje możliwości odstąpienia od powyższych warunków.
Stosowanie do przepisów ww. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 sierpnia 2006r. wszyscy wojewodowie zostali zobowiązani do przesłania do wójtów, burmistrzów, prezydentów miast protokołów zawierających poziom oszacowanych strat przez komisję do 15 września br., natomiast poszkodowani producenci rolni mogli składać wnioski o jednorazowy zasiłek do 15 października br. do kierownika gminnego ośrodka pomocy społecznej.
Informuje o podejmowanych działaniach w związku z tegoroczną suszą były podawane do publicznych wiadomości za pośrednictwem masowego przekazu, bezpośrednio w odpowiedzi na zapytania zainteresowanym rolnikom i organizacjom rolniczym, a także stosowne informacje m.in. o konieczności wyszacowania strat dla celów ubiegania się o pomoc z tytułu suszy, były podawane na organizowanych w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi spotkaniach z przedstawicielami Wojewodów. Ponadto pismem z dnia 3 sierpnia 2006r. znak Fwe 3133-89a/06 Sekretarz stanu w MRiRW Pan Marek Zagórski poinformował wszystkich Wojewodów o konieczności szacowania strat w gospodarstwach rolnych dotkniętych klęską suszy dla celów uruchomienia również innych form pomocy w związku tegoroczną suszą.
Podobnie podawane były do publicznej wiadomości informacje dotyczące przyjętego w dniu 1 sierpnia 2006r. przez Radę Ministrów uchwałą Nr 129/2006 programu pomocy dla gospodarstw rolnych w celu złagodzenia skutków suszy, ustalającym różne formy pomocy dla poszkodowanych gospodarstw rolnych, w których komisje powołane przez wojewodów wyszacowały straty.
Pomoc w formie jednorazowego zasiłku celowego ma na celu złagodzenie skutków suszy, stąd poszkodowane gospodarstwa rolne powyżej 5 ha użytków rolnych, które poniosły straty na większym areale upraw mogą ubiegać się o zasiłek w wysokości 1000 zł. (oraz po spełnieniu warunków dodatkowy zasiłek w kwocie 392 zł.), natomiast gospodarstwa rolne do 5 ha o zasiłek w wysokości 500 zł. ( i odpowiednio dodatkowo 392 zł.).
W ramach podjętych przez Radę Ministrów działań zmierzających do udzielenia pomocy producentom rolnym, którzy w 2006 r. ponieśli szkodę w uprawach spowodowaną suszą, będą udzielane dopłaty do zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany. Dopłaty obejmą tych producentów, którzy jesienią 2006 r. oraz wiosną 2007 r. zakupią materiał siewny oraz u których szkoda spowodowana suszą oszacowana przez komisję powołaną przez wojewodę, będzie wynosiła średnio powyżej 30%.
Dopłaty będą udzielane do powierzchni gruntów ornych obsianych lub obsadzonych materiałem siewnym kategorii elitarny lub kwalifikowany roślin zbożowych (pszenica, jęczmień, owies, żyto, pszenżyto), ziemniaka czy roślin strączkowych (groch siewny, łubiny). Wykaz gatunków roślin uprawnych objętych dopłatami oraz stawki dopłat do 1 ha obsianego lub obsadzonego materiałem siewnym kategorii elitarny lub kwalifikowany zostanie określony w rozporządzeniu Rady Ministrów.
O przyznanie dopłaty z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego może ubiegać się producent rolny ( w rozumieniu ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności), który:

uprawia rośliny objęte dopłatami, o łącznej powierzchni nie mniejszej niż 1 ha,
zużył do siewu lub sadzenia materiał siewny kategorii elitarny lub kwalifikowany, zakupiony od podmiotów prowadzących obrót materiałem siewnym lub wyprodukowanym we własnym gospodarstwie,
złożył wniosek do właściwego terytorialnie OT ARR na formularzu opracowanym i udostępnionym przez ARR,
do wniosku dołączył fakturę zakupu materiału siewnego oraz wykaz numerów etykiet albo paszportów,
opinie wojewody określającą wysokość szkody w uprawach.

Producent rolny, który korzysta z ww. pomocy będzie mógł w kolejnych latach skorzystać z dopłat w ramach pomocy de minimis w rolnictwie. Pomoc ta jest w rolnictwie udzielana zgodnie z rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1860/2004 z dnia 6 października 2004 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis dla sektora rolnego i sektora rybołóstwa (Dz. U. UE L 325 z 28.10.2004, str. 4). Ogólna kwota pomocy przyznana przedsiębiorstwu sektora rolnego nie może przekroczyć 3 tys. Euro w dowolnie wyznaczonym okresie 3 lat. Pułap ten stosuje się bez względu na formę pomocy i jej cel. Pułap ten dla Polski wynosi 44,895 000 EURO.
Agencja Rynku Rolnego będzie wydawać beneficjentowi pomocy zaświadczenie stwierdzające, że udzielana pomoc fizyczna jest pomocą de minimis w rolnictwie. Podmiot ubiegający się o pomoc de minimis będzie także zobowiązany do przedstawienia, wraz z wnioskiem o udzielenie pomocy, wszystkich zaświadczeń o pomocy de minimis jakie otrzymał w ciągu 3 ostatnich lat poprzedzających dzień wystąpienia z wnioskiem o udzielenie pomocy.
W przyjętych przez Radę Ministrów w dniu 1 sierpnia 2006 r. programie pomocy dla gospodarstw rolnych w celu złagodzenia skutków suszy (uchwała Rady Ministrów Nr 129/2006) wśród działań, które mogą być realizowane w ramach programu przewiduje się stosowanie przez wójtów, burmistrzów lub prezydentów miast ulg i zwolnień w opłatach podatku rolnego na podstawie art. 13c ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2006r. Nr 136, poz. 969). Zgodnie z art. 13c ww. ustawy o podatku rolnym w razie wystąpienia klęski żywiołowej, która spowodowała istotne szkody w budynkach, ziemiopłodach, inwentarzu żywym lub martwym albo w
drzewostanie, przyznaje się podatnikom ulgi w podatku rolnym przez zaniechanie jego ustalenia albo poboru w całości lub w części, w wysokości zależnej od rozmiarów strat spowodowanych klęską w gospodarstwie rolnym, z uwzględnieniem wysokości otrzymanego odszkodowania z tytułu ubezpieczenia ustawowego.
Według stanowiska Ministerstwa Finansów powyższy przepis ma zastosowanie w sytuacji, gdy ogłoszony zostanie stan klęski żywiołowej przez Radę Ministrów z własnej inicjatywy lub na wniosek właściwego wojewody na podstawie ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. Nr 62, poz. 558 ze zm.). w rozumieniu tej ustawy za klęskę żywiołową uważa się katastrofę naturalną lub awarię techniczną, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach, a pomoc i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych służb formacji działających pod jednolitym kierownictwem.
Niezależnie od powyższego podstawę prawną do stosowania ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, w tym z tytułu podatku rolnego czy podatku od nieruchomości zawiera ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 Nr 8, poz. 60 ze zm.), jednakże działania na podstawie ww. przepisu nie zostały ujęte w rządowym programie, gdyż decyzje w tym zakresie, mające charakter uznaniowy, mogą być podejmowane wyłącznie przez odpowiednie organy jednostek samorządu terytorialnego.

Wyjaśnienia do wnioskowanych zmian przepisów:
1)     rodziny rolnicze, które znajdują się w trudnej sytuacji finansowej, a zgodnie z przepisami ww. rozporządzenia nie mogą uzyskać pomocy społecznej w ramach programu pomocy dla gospodarstw rolnych w celu złagodzenia skutków suszy mogą ubiegać się o przyznanie im zasiłków celowych na ogólnych zasadach wynikających z art. 40 ust. 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593 z póżn. Zm.). Zgodnie bowiem z ww. przepisem, zasiłek celowy może być przyznane także osobie albo rodzinie, które poniosły straty w wyniku klęski żywiołowej lub ekologicznej.
2)     wyłączenie faktyczne osiągniętego przez dane gospodarstwo rolne dochodu możliwe jest wyłącznie na podstawie prawdziwej ewidencji zdarzeń gospodarczych zaistniałych w tym gospodarstwie. W Polsce niewielka grupa gospodarstw rolnych prowadzi ww. ewidencje umożliwiającą ustalenie wysokości dochodu z prowadzonej działalności rolniczej.
Na podstawie ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2006 r. Nr 136, poz. 969, z póżn. Zm.) Prezes Głównego Urzędu Statystycznego zobowiązany jest do ogłaszania, na podstawie danych statystycznych, wysokości przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach z 1 ha przeliczeniowego. Zgodnie z Obwieszczeniem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 21 września 2006 r. w sprawie wysokości przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego w 2005 r. (Dz. Urz. GUS Nr 9, poz. 60), dochód ten wyniósł 1,844 zł. Należy podkreślić, iż wysokość dochodu ogłaszana na podstawie danych statystycznych w danym roku, dotyczy zawsze roku poprzedniego. Jak wynika z informacji uzyskanej z GUS przyjęcie powyższego trybu wynika z faktu, że ostateczne oszacowanie produkcji rolnej i dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych za dany rok jest możliwe dopiero we wrześniu roku następnego. Począwszy od 1990 r. dochody do dyspozycji gospodarstw indywidualnych w rolnictwie szacowane są przez Główny Urząd Statystyczny na podstawie danych statystycznych według metody powszechnie stosowanej w krajach Unii Europejskiej, zgodnie z zasadami systemu rachunków narodowych SNA 93 (System of National Acconts 1993) i ESA 95 (European System of Accounts 1995), odpowiednio dostosowanej do warunków polskich. Metoda ta polega na oszacowaniu, na podstawie bilansów poszczególnych produktów rolnych w podziale na kierunki rozdysponowania produkcji końcowej w indywidualnych gospodarstwach rolnych, na którą składają się: przychody z produkcji towarowej, spożycie naturalne, przyrost zapasów produkcji roślinnej i zwierzęcej oraz przyrost stada. Produkcja końcowa pomniejszona o zakup towarów i usług na cele bieżące produkcji stanowi wartość oddaną brutto. Wartość oddaną brutto powiększoną i inne przychody związane bezpośrednio z produkcją, o saldo kredytów oraz o dochody przyznane na inwestycje nieprodukcyjne i pomniejszona o sumę obciążeń finansowych oraz akumulację rzeczową stanowi dochód z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych. Przedstawiony powyżej sposób obliczania dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych jest taki sam we wszystkich latach i szczegółowe dane statystyczne stanowiące podstawę do obliczania dochodu znajdują się w GUS;
3)   zgodnie z § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1996r. w sprawie szczegółowych kierunków działań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz sposobów ich realizacji (Dz. U. Nr 16. poz. 82 z późniejszymi zmianami), za zgodą Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa może stosować dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej, znajdujących się na obszarach dotkniętych klęską suszy, nadmiernych opadów atmosferycznych, powodzi, gradobicia, wymarznięcia, huraganu, pożaru, osuwisk ziemi lub plagi gryzoni w wysokości poniesionych strat. Warunkiem uruchomienia powyższej procedury jest dokonanie oszacowania strat przez komisję powołaną przez wojewodę w ciągu 30 dni od dnia stwierdzenia skutków klęski m.in. suszy, powodzi, nadmiernych opadów atmosferycznych, huraganu.
W przypadku ww. kredytów mają zastosowanie uproszczone procedury ich udzielania. Powyższe kredyty są przeznaczone na zakup m.in. nawozów, kwalifikowanego materiału siewnego i sadzeniakowego, paliwa, środków ochrony roślin itp. W przypadku ww. kredytów mają zastosowanie uproszczone procedury ich udzielania. Ponadto producent rolny sfinansować środkami z kredytu klęskowego zakup materiałów środków trwałych dokonany w okresie od zaistnienia klęski a przed uzyskaniem kredytu. Kredyty udzielane są (obrotowe na okres do 24 miesięcy, a inwestycyjne od 5 do 8 lat) ze środków bankowych i są oprocentowane obecnie dla kredytobiorcy w wysokości 1,2 w skali roku. W celu ułatwienia producentom rolnym dotkniętym w roku bieżącym klęskami, zwłaszcza suszy wydłużony został do 5 lat okres opłaty zaciągniętych kredytów na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej poszkodowanych w wyniku klęsk.
W obecnie obowiązujących zasadach stosowania dopłat do oprocentowania kredytów klęskowych stworzono podstawy prawne, aby w sytuacji trudności ze spłatą kredytu klęskowego, udzielonego na podstawie § 20 w/w rozporządzenia Rady Ministrów, bank kredytujący na wniosek kredytobiorcy mógł po upływie umownego okresu stosowania przez Agencje Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa dopłat do jego oprocentowania, przekwalifikować pozostałą do spłaty część kredytu na warunki komercyjne, bez konieczności zwrotu zastosowanych przez Agencje dopłat.
Ponadto Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa może udzielać gwarancji lub poręczeń spłaty kredytów bankowych na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej, znajdujących się na obszarach dotkniętych klęska suszy, gradobicia, nadmiernych opadów atmosferycznych, osuwisk ziemi, wymarznięcia, powodzi, huraganu, pożaru lub plagi gryzoni. O udzielenie gwarancji lub poręczenia kredytu klęskowego mogą ubiegać się podmioty, które spełniają warun
ki do uzyskania kredytu klęskowego, posiadają zdolność kredytową, a którym bank kredytujący nie może przyznać kredytu klęskowego, ze względu na brak pełnego, wymaganego procedurami banku kredytującego, zabezpieczenia spłaty kredytu oraz dokonają zabezpieczenia przyznanego poręczenia w formie weksla in blanco a przyznanej gwarancji w formie – weksla in blanco oraz w dodatkowej formie ustalonej z Agencją. Z tytułu udzielanych poręczeń i gwarancji pobierana jest prowizja w wysokości 0,8% kwoty udzielanego poręczenia lub gwarancji.

Ustawą z dnia 7 lipca 2005 r. o dopłatach do ubezpieczeń upraw rolnych oraz zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 150, poz. 1249 ze zm.) od 1 stycznia 2006 r. wprowadzony został system ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich z dofinansowaniem z budżetu państwa do składek producentów rolnych z tytułu zawarcia umów ubezpieczenia od wystąpienia następujących zdarzeń losowych:

dla produkcji roślinnej (tj. upraw – zbóż, kukurydzy, rzepaku, rzepiku, ziemniaków i buraków cukrowych): huraganu, powodzi, deszczu nawalnego, gradu, piorunu, osunięcia się ziemi, lawiny, suszy, ujemnych skutków przezimowania lub przymrozków wiosennych,
dla produkcji zwierzęcej (tj. bydła, koni, owiec, kóz i świń): huraganu, powodzi, deszczu nawalnego, piorunu, gradu, osunięcia się ziemi, lawiny, uboju z konieczności.

Wysokość dopłat do składek ubezpieczeń określa rozporządzenie Rady Ministrów z 21 marca 2006 r. (Dz. U. Nr 52, poz. 381) w sprawie wysokości dopłat do składek z tytułu ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich w 2006 r., w którym ustalona w 2006 r. dopłata do składki z tytułu ubezpieczenia:
a)     uprawa zbóż, kukurydze, rzepaku lub rzepiku – wynosi 40% składki do 1 ha uprawy;
b)     upraw ziemniaków lub buraków cukrowych – wynosi 35% składki do 1 ha uprawy;
c)     koni – wynosi 45% składki do sztuki;
d)     bydła, owiec, kóz lub świń – wynosi 50% składki do 1 sztuki.
Zgodnie z ww. ustawą Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi zawarł z pięcioma zakładami ubezpieczeń umowy w sprawie dopłat ze środków budżetu państwa ze składek z tytułu zawarcia umów ubezpieczenia z producentami rolnymi od ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych w rolnictwie tj. z PZU S.A w Warszawie, Towarzystwem Ubezpieczeń Allianz Polska S.A. w Warszawie, Towarzystwem Ubezpieczeń Wzajemnych TUW w Warszawie, Concordia Polska TUW w Poznaniu, towarzystwem Ubezpieczeń i Reasekuracji Warta S.A. w Warszawie.
Ustawą z dnia 27 kwietnia br. o zmianie ustawy o dopłatach do ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, od 2007 r. będą mogły być stosowane z budżetu państwa dopłaty do składek z tytułu zawarcia umów ubezpieczenia:

upraw chmielu, warzyw oraz drzew i krzewów owocowych od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez huragan, powódź, deszcz nawalny, grad, piorun, obsunięcie ziemi, lawinę, susze oraz ujemne skutki przezimowania lub przymrozków wiosennych,
drobiu od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez huragan, powódź, deszcz nawalny, grad, piorun, obsunięcie ziemi, lawinę oraz uboju z konieczności.

W związku z problemami związanymi z wdrażaniem w roku bieżącym systemu ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich na podstawie obecnej obowiązującej ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi opracowany został projekt ustawy o zmianie ustawy o dopłatach do ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, który uwzględnia dotychczasowe doświadczenia w zakresie wdrażania systemu datowanych z budżetu państwa ubezpieczeń oraz ma na celu objęcie jak największej liczby producentów rolnych dopłatami do składek z tytułu zawarcia umowy ubezpieczenia.

4) zgodnie z informacją uzyskaną z Ministerstwa Finansów, resort ten nie znajduje uzasadnienia i nie przewiduje zmian przepisów ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w zakresie przyznawania subwencji wyrównawczej dla gmin.

Dyrektor
Aleksandra Szalągowska