skip to Main Content

Odpowiedź z Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska z dnia 22.10.2009 r.

Odpowiadając na pismo z dnia 7 października br. (znak: 0011,02/09-09), dot. stanowiska w sprawie procesu wyznaczania projektowanych obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty, poniżej przedkładam następujące stanowisko.
Ministerstwo Środowiska w 2008 r., w celu zakończenia prac nad budowaniem sieci Natura 2000, podjęło współpracę z wojewódzkimi konserwatorami przyrody, środowiskiem naukowców, a także z pozarządowymi organizacjami ekologicznymi.
Efektem tej współpracy było zorganizowanie przełomowego w dotychczasowym podejściu krajowego seminarium w kwietniu 2008 r. podczas którego – w oparciu o wyniki przeprowadzonej w latach 2006 i 2007 inwentaryzacji przyrodniczej, czyli w oparciu o najlepszą wiedzę dotyczącą rozpoznania siedlisk przyrodniczych oraz gatunków chronionych w ramach dyrektywy siedliskowej – dokonano oceny kompletności sieci Natura 2000. Ocenie podlegały wszystkie siedliska i gatunki roślin oraz zwierząt z załącznika l i II dyrektywy siedliskowej w obu regionach biogeograficznych, czyli przeprowadzono taką ocenę, jaka odbywa się na seminariach biogeograficznych organizowanych przez Komisję Europejską.
Wyniki krajowego seminarium potwierdziły konieczność wyznaczenia kolejnych specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000 dla siedlisk przyrodniczych i gatunków, którym dotychczas nie zapewniono właściwej ochrony w sieci Natura 2000. W celu uniknięcia wyznaczania obszarów bez dobrego rozeznania terenowego, Główny Konserwator Przyrody wystąpił z prośbą do wojewodów o powołanie wojewódzkich zespołów specjalistycznych, w skład których mieli wchodzić lokalni eksperci z zakresu siedlisk przyrodniczych oraz gatunków. W odpowiedzi na prośbę Głównego Konserwatora Przyrody wszyscy   wojewodowie   powołali   wojewódzkie   zespoły   specjalistyczne   (WZS),   których zadaniem było opracowanie propozycji kolejnych obszarów Natura 2000.
Propozycje nowych obszarów powstawały w oparciu o prace terenowe mające na celu potwierdzenie lub pozyskanie nowych informacji dotyczących występowania siedlisk przyrodniczych i gatunków chronionych w ramach sieci Natura 2000. Ponadto, eksperci mieli przeprowadzić konsultacje terenowe, na których, podczas spotkań z miejscową ludnością wyjaśniane były założenia sieci Natura 2000 w odniesieniu do konkretnych propozycji obszarów. Na spotkaniach tych, przy zachowaniu zasad tworzenia obszarów Natura 2000 i konieczności ochrony siedlisk przyrodniczych i gatunków roślin i zwierząt, eksperci starali się uzgadniać z zainteresowanymi stronami ostateczne granice obszarów. Właśnie w tym momencie, na etapie planowania granic obszarów, zainteresowane gminy i pozostałe podmioty mogły wyjaśniać swoje wątpliwości.
Przygotowane przez WZS propozycje obszarów zostały przekazane do Instytutu Ochrony Przyrody w Krakowie w celu ich zweryfikowania i przygotowania pełnej dokumentacji dla wszystkich propozycji obszarów Natura 2000, czyli map i standardowych formularzy danych.
Pragnę podkreślić, że granice obszarów Natura 2000 powinny obejmować tereny zapewniające zarówno właściwą ochronę występującym na nich siedliskom przyrodniczym i gatunkom roślin i zwierząt, jak również integralność obszaru. Oznacza to, że w większości przypadków granice obszarów nie powinny być jednocześnie granicami siedlisk przyrodniczych, czy stanowisk gatunków, ale winny obejmować tereny przyległe, pozwalające na stworzenie strefy buforowej, tak, aby należycie zabezpieczyć walory przyrodnicze. Ponadto, granice obszarów Natura 2000 muszą być łatwe do rozpoznania w terenie, czyli powinny biec po elementach identyfikowanych, takich jak np. drogi, czy granica lasu.
Stosownie do art. 27 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 92, póz. 880, z późn. zm.), Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska opracowuje projekt listy obszarów Natura 2000, zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej. Projekt ten wymaga zasięgnięcia opinii właściwych miejscowo rad gmin. Niezłożenie opinii w terminie 30 dni od dnia otrzymania projektu uznaje się za brak uwag. Minister właściwy do spraw środowiska, po uzyskaniu zgody Rady Ministrów, przekazuje Komisji Europejskiej listę proponowanych obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty wraz z szacunkiem dotyczącym współfinansowania przez Wspólnotę ochrony obszarów wyznaczonych ze względu na typy siedlisk przyrodniczych oraz gatunki roślin i zwierząt o znaczeniu priorytetowym.
W obecnej turze przygotowywania propozycji obszarów siedliskowych, łącznie do konsultacji społecznych z właściwymi miejscowo radami gmin, w dniach 4-8 maja 2009r., przekazano 478 nowych propozycji obszarów siedliskowych Natura 2000, które zajmowały 910594,18 ha, co stanowiło 2,91% powierzchni Polski. Dodatkowo do konsultacji społecznych przekazano również 88 obszarów siedliskowych, zgłoszonych do Komisji Europejskiej we wcześniejszych latach, w odniesieniu do których zaproponowano korekty przebiegu ich granic. Łączna ich powierzchnia wynosiła ok. 1251747,56 ha.
Propozycje nowych obszarów oraz zmian granic obszarów już zgłoszonych do Komisji Europejskiej zostały przesłane do 1274 właściwych miejscowo rad gmin. Do Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska wpłynęło 640 opinii dotyczących poszczególnych obszarów przekazanych do zaopiniowania, z pośród których ponad 380 opinii zawierało negatywną ocenę proponowanych obszarów.
Wszystkie przekazane do GDOŚ opinie zostały przeanalizowane indywidualnie pod kątem możliwości ich uwzględnienia oraz w oparciu o kryteria wyznaczania obszarów Natura 2000. Zgodnie z informacją przekazaną gminom, analizie poddane zostały uwagi, które zawierały merytoryczne uzasadnienie proponowanych zmian, np. ze względu na dane naukowe niepotwierdząjące walorów przyrodniczych danego terenu.
Przesłane propozycje korekt granic obszarów analizowano z uwzględnieniem wiedzy na temat występowania na tych terenach siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków fauny i flory z załącznika l i II Dyrektywy siedliskowej, będących przedmiotami ochrony na poszczególnych obszarach Natura 2000. Wprowadzanie korekt możliwe było w przypadkach, kiedy nie miały one negatywnego wpływu na cel i przedmiot ochrony danego obszaru. Takie podejście do przeprowadzania korekty granic obszarów jest zgodne ze stanowiskiem Komisji Europejskiej, z którego wynika, że jedynym kryterium branym pod uwagę przez KE podczas wyznaczania obszarów Natura 2000 jest kryterium naukowe, a przyczyny społeczno-ekonomiczne przedstawiane przez zainteresowane strony nie mogą być podstawą do zmiany ich granic. Stanowisko KE w tej kwestii jest poparte orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (orzeczenie TSWE z dnia 19 maja 1998 r. w sprawie C-3/96/Komisja WE p. Holandii, Zb. Orz. Z 1998 r. str. 1-03031, pkt 70, sprawy c-157/89 Komisja p. Włochom oraz C-60/05 WWF Italia i inni Zb Orz. 2006 r. str. I-5083, pkt 27).
Łącznie uwzględniono 120 propozycji przeprowadzenia korekty granic projektowanych obszarów, zgłoszonych przez właściwe miejscowo rady gmin i inne zainteresowane podmioty. Ponadto, po analizie przesłanych uwag podjęto decyzję by na ówczesnym etapie prac zrezygnować z przesłania do KE 18 proponowanych obszarów Natura 2000 (w tym z 8 powiększeń).
Aktualnie, po szeregu konsultacji, proponowane obszary mające znaczenie dla Wspólnoty zostały przedłożone do rozpatrzenia przez Radę Ministrów.
Nawiązując do zarzutu zawartego w Stanowisku, dotyczącego nieposiadania dowodów naukowych na tworzenie projektowanych obszarów Natura 2000, informuję, że na każdym etapie prowadzonych konsultacji, po przesłaniu pisemnego wniosku, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska udostępniała gminom materiały przygotowywane przez wojewódzkie zespoły specjalistyczne, w których m.in. znajdowały się wyniki prowadzonej inwentaryzacji przyrodniczej. Tym samym, materiały te były dos
tępne, a każda gmina miała możliwość zwrócenia się o ich przekazanie.
Odnosząc się do stwierdzenia o nadmiernym rozszerzaniu obszarów chronionych, informuję, że obowiązek wyznaczenia pełnej sieci Natura 2000 został nałożony na Polskę w momencie podpisania Traktatu Akcesyjnego, a w zasadzie powinien zostać zakończony do 1 maja 2004 r. Pomimo przesłania listy obszarów Natura 2000, Komisja Europejska uznała ją za niewystarczającą. Chcąc dopełnić obowiązku wyznaczenia kompletnej sieci Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska zdecydowała się na powołanie kolejnych obszarów.
Wobec faktu niewyznaczenia obszarów, które zapewniłyby wystarczającą reprezentatywność wszystkim typom siedlisk przyrodniczych oraz gatunkom roślin i zwierząt z załączników Dyrektywy siedliskowej, kolejnym krokiem KE może być złożenie skargi do Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, a w konsekwencji płacenie dużych kar finansowych. Niezakończenie wyznaczania sieci Natura 2000 w Polsce może skutkować również:
• -pojawieniem się kolejnej listy obszarów potencjalnych,
• -dalszą koniecznością uwzględniania w procedurach oceny oddziaływania inwestycji na   środowisko   obszarów   potencjalnych,   przy  jednoczesnym   zakazie   realizacji inwestycji mających znaczący negatywny wpływ na cele i przedmiot ochrony tych obszarów.   Stanowisko  to  jest  zgodnie  z  wyrokiem  Trybunału   Sprawiedliwości Wspólnot  Europejskich z dnia   14 września  2006  r.  w sprawie  C-244/05  Bund Naturschutz in Bayern e.V., Johann Marki i in., Angelika Graubner-Riedelsheimer i in., Friederike Nischwitz i in. przeciwko Freistaat Bayern (Zb. Orz. [2006], s. l- 8445) oraz wyrokiem z dnia 16 września 2008 r. Naczelnego Sąd Administracyjnego, sygn.akt: IIOSK 1177/07,
• ewentualnym wstrzymaniem środków na realizację inwestycji finansowanych z funduszy unijnych.

Przedkładając powyższe informacje, wyrażam przekonanie, że odpowiadają one na wszystkie poruszone Stanowisku zagadnienia.

 

Dyrektor Departamentu 
Obszarów Natura 2000
Anna Liro

 

 

Do wiadomości:
1. Pan Marek Kuchciński, Przewodniczący Sejmowej Komisji ds. Ochrony Środowiska, Zasobów
Naturalnych i Leśnictwa, ul. Wiejska 4/6/8 00-902 Warszawa
2. Pan Stanisław Rakoczy, Przewodniczący Komisji Sejmowej ds. Unii Europejskiej,  ul. Wiejska
4/6/8 00-902 Warszawa

 

Back To Top